Dit is een demo-winkel. Een geplaatste bestelling zal niet worden verwerkt.

Review: Panasonic Lumix DC-S1

Review van de Panasonic Lumix S1

Review van de Panasonic Lumix S5

In de eerste maanden van 2018 werd ik gevraagd om de Panasonic Lumix DC-G9 en DC-GX9 te reviewen. Het bleken twee prachtige camera’s te zijn die me goed bevielen. Als er voor mijn gebruik een nadeel aan deze camera’s benoemd zou kunnen worden, dan was het wel de kleine micro 4/3 sensor, die half zo klein is als een fullframe sensor. Hoewel de beelden uit deze camera’s uitstekend waren, stak het probleem ruis bij hogere ISO waarden sneller op dan bij een grotere sensor. Dat probleem is met de introductie van de Lumix DC-S1 en DC-S1R zo goed als uit de wereld.


Een korte introductie

Ze zagen het daglicht in het begin van 2019: de Lumix DC-S1 en de hoge resolutie versie de Lumix DC-S1R. Twee fullframe mirrorless camera’s die direct opvallen door hun uiterlijk; in tegenstelling tot de fullframe mirrorless camera’s van de andere merken (ik noem ze bewust geen concurrenten) zijn deze twee mirrorless camera’s niet zo klein en compact mogelijk, iets wat in de camerawereld toch wel een tendens is. Gelukkig maar, want het is mirrorless hoeft helemaal geen synoniem te zijn voor zo compact mogelijk. Panasonic heeft ervoor gekozen om de camera body te ontwerpen op gebruiksgemak, in plaats van zo compact mogelijk omdat de techniek het toestaat. Ik kreeg van Cameraland.nl een Lumix DC-S1 om uitgebreid te testen, samen met een prachtig Lumix S 1:4/24-105mm en een Lumix S PRO 1:4/70-200mm objectief.

De eerste indruk

Laten we eerst even de gegevens van de Lumix DC-S1, die ik voor het gemak vanaf nu de Lumix S1 zal noemen, op een rijtje zetten. Dit geeft al een aardig beeld van wat je kunt verwachten.

  • 24 miljoen pixels (6.000 x 4.000px)
  • Leica L-vatting
  • 4K video met 60 fps
  • Ingebouwde 5-assige beeldstabilisatie en dual IS tot 6 stops
  • 5,76 mp OLED zoeker
  • 2,1 mp kantelbaar TFT LCD monitor met touchscreen
  • 225 focus punten
  • Gezicht, oog, lichaam, dier AF detectie
  • Maximaal ISO 51200, uitbreidbaar naar ISO 50 tot ISO 204800
  • Serie opnamen tot 9 fps, 30 fps in 6K, en 60 fps in 4K
  • Post-focus en focus-stacking ingebouwd
  • Hoge resolutie voor 96 miljoen pixels
  • WiFi/bluetooth ingebouwd
  • Dubbel kaartslot (XQD + SD)
  • Stof en spatwaterdicht
  • Afmetingen: 149 x 110 x 97 mm
  • Gewicht: 899 gram



Het eerste wat opvalt, als je de camera voor het eerst in de hand houdt, zijn de afmetingen en het gewicht. Dit is geen spiegelloze camera die zo klein en licht mogelijk is gemaakt. De Lumix S1 is een volwaardige “spiegelreflex” camera, zonder de spiegel. Er is een uitstraling van kwaliteit en robuustheid. De knoppen die de Lumix S1 rijk is, en die perfect over de body verdeeld zijn, geven direct de overtuiging dat deze camera voor gebruiksgemak ontworpen is. De eerste indruk is, dat alles aan deze camera klopt.

De Panasonic Lumix S1 van dichtbij

Er is een scala aan knoppen en instelwieltjes op de Lumix S1 aanwezig. Ze zijn stuk voor stuk op een goede en logische plek te vinden. De bediening met het oog voor de zoeker gaat dan ook zonder problemen. Boven op de camera zit recht achter de ontspanknop de witbalans, ISO en belichtingscorrectie. Instelwieltjes bevinden zich onder de ontspanknop, en op de achterkant. Achterop de camera zien we een draaiknop voor de autofocus, een AF-ON knop en de joystick, naast een instelwiel met menu knop. Op de linkerschouder van de camera zijn de PSAM instelmogelijkheden te vinden, met daaronder het instelwiel voor de transportfunctie.

De aan/uit schakelaar heeft een opvallende plek bovenop de rechterschouder van de camera gekregen. De locatie is wat ongewoon, hoewel het bedienen daarvan met de tijd makkelijker en sneller wordt. Een tweede schakelaar, aan de andere zijde van de camera, geeft de optie om een aantal knoppen uit te schakelen, of te beveiligen zo je wilt. Het voorkomt een ongewenst activeren van functies indien je, bijvoorbeeld, de camera om je nek hebt hangen.

De aansluitingen van de Lumix S1 zijn op de standaard plekken te vinden, net als het geheugenkaart compartiment en de batterij. Het geheugenkaart compartiment, dat zowel een XQD kaart als een SD kaart slot heeft, en de batterijdeksel, openen met een veer zodat ze goed en makkelijk toegankelijk zijn. De dekseltjes van de aansluitingen echter niet. Het zijn echte scharnierende klepjes, wat heel wat prettiger is dan de rubberen doppen van veel andere camera’s, maar er moet wel rekening mee gehouden worden om ze na gebruik goed dicht te doen. Anders is de spatwater bescherming daar niet gewaarborgd.

De aansluitingen van de Lumix S1 omvatten een microfoon en koptelefoon aansluiting, een HDMI en een USB-C aansluiting. Boven deze twee compartimenten is een rubberen dop die de aansluiting voor een afstandsbediening verberg, en aan de voorzijde is een schroefdopje voor een flitskabel. Wie dit ooit gebruikt moet voorzichtig zijn om dit kleine schroefdopje niet kwijt te raken.

De voorzijde van de camera is uitgevoerd met een fel AF hulplicht, twee custom buttons en een schakelaar. Natuurlijk ontbreekt de ontgrendelingsknop voor het objectief niet. Deze knop zit in het verlengde van de programmeerbare knoppen, waardoor deze makkelijk verward kan worden met een van de andere knoppen.

De knoppen voelen stuk voor stuk degelijk aan, en hebben een prettig drukpunt. Ze zijn voldoende groot van afmetingen, zonder dat ze elkaar in de weg zitten. Dit is het voordeel van een camerabody die wat afmetingen goed geproportioneerd is.

Het instelwiel voor de autofocus en voor de transportfunctie is helaas niet voorzien van een draaibeveiliging. Hierdoor is het erg makkelijk om deze per ongeluk te verdraaien, zeker wanneer je de camera uit een fototas haalt. Het is erg lastig wanneer je erachter komt dat de camera onbedoelt op manual focus staat, of wanneer de transportring naar timelapse gedraaid is, of erger nog, op 6K transportfunctie terecht is gekomen waardoor er niet langer in raw gefotografeerd wordt.

Het scherm en de evf

De Lumix S1 heeft een mooi helder 3,2 inch LCD scherm. Dit scherm kan voor het gemak uitgeklapt worden, maar ook gekantelt. Voor het kantelen is het nodig om het scherm te ontgrendelen, teninde onbedoeld uitklappen te voorkomen. De kantelmogelijkheden zijn prettig wanneer de camera in hele lage standpunten gebruikt wordt, zowel in landscape als portrait stand.

Het is niet mogelijk om het scherm helemaal naar voren te klappen, om zo als selfie scherm te fungeren. Ik persoonlijk vind dit geen bezwaar, aangezien de camera te groot en zwaar is om al selfie camera dienst te doen, maar het kan voor een vlogger een nadeel zijn.

Panasonic heeft de camera voorzien van een goed bruikbaar touch screen, dat niet alleen voor de meest basis mogelijkheden bruikbaar is, maar ook voor het bedienen van het menu, het autofocuspunt, extra gebruikersknoppen, en het verplaatsen van het histogram.

De elektronische zoeker is een van de beste die ik heb gezien, met een verbluffende resolutie van 5,76 megapixel, wat meer dan twee keer zoveel is als bijvoorbeeld de huidige Sony camera’s. Het beeld is fris en helder, en geeft met de 60 of 120 fps redelijk het gevoel van een analoge zoeker.

Uiteraard is er een knop aanwezig om te schakelen tussen het LCD scherm of de EVF, of om deze via de oogsensor automatisch te laten schakelen. Er is bovendien ook een V.MODE knop die standaard ingesteld staat voor de vergroting van het beeld in de zoeker, zodat een brildrager, wiens oog verder van het oculair af zal zitten, ook het volledige scherm in een oogopslag zal kunnen zien.

Zowel het zoeker als het scherm is voorzien van alle benodigde informatie die een fotograaf nodig heeft, of denkt te hebben.

Het menu en instelmogelijkheden

Moderne camera’s zijn overladen met instelmogelijkheden en opties. Het is voor een fabrikant vaak een uitdaging om het overzicht te houden, en een menu logisch op te bouwen. Sommige fabrikanten blijven daar jammerlijk in falen, andere weten het redelijk goed voor elkaar te krijgen. Panasonic hoort tot die laatsten; het menu is redelijk overzichtelijk en logisch opgebouwd. Veel functies zijn bovendien in een persoonlijk menu onder te brengen, wat tegenwoordig niets meer dan logisch genoemd mag worden. Zoals eerder al vermeld is het menu naast de normale knoppen, volledig via touchscreen te bedienen.

De Lumix S1 is vrijwel helemaal naar wens in te stellen. Alle knoppen, instelwieltjes en schakelaars kunnen niet alleen een functie naar wens krijgen, het gedrag van de knoppen is ook instelbaar.

Een Q-menu kan 12 meest gebruikte instellingen bevatten, waarbij bovendien de weergave op het scherm in te stellen is. Bovendien kan het Q-menu voor fotografie andere functies krijgen dan bij het filmen. De instelmogelijkheden gaan zo ver dat het mogelijk is om bijvoorbeeld Photostyles die je niet gebruikt te verbergen.

Om te voorkomen dat al het werk van instellen verloren gaat, kun je de settings naar je geheugenkaart wegschrijven. Mocht je een leencamera gebruiken, of misschien een firmware update installeren, waarbij de settings verloren gaan, dan is het eenvoudig om ze met een druk op de knop terug te halen.

Autofocus en beeldsnelheid

De Lumix S1 maakt gebruik van contrast detectie autofocus, waarbij het de onscherpte rondom je onderwerp kan ‘lezen’ om zo te weten in welke richting de scherpstelling moet plaats vinden (Depth from Defocus Technology). Dit maakt het mogelijk om de richting van beweging nog beter te voorspellen waardoor het scherpstellen erg snel gaat. Volgens de metingen die je op reviewsites vindt, blijft dit wat snelheid toch nog achter op de snelheid die een fase-detectie en hybride AF systemen hebben.

Er zijn een aantal AF opties waaruit je kunt kiezen. Je kunt natuurlijk gebruik maken van alles 225 punten en de camera daar zelf uit laten kiezen, en de verschillende varianten die een deel van de AF punten gebruiken, maar ook single punt AF, al dan niet met enkele hulppunten daar omheen. Er is ook een optie voor de AF tracking van bewegende objecten, waarvan de werking via het menu ingesteld kan worden. De camera kan ook mensen, gezichten, en ogen detecteren en daar op scherpstellen. Bij meerdere mensen in beeld kun je met de joystick kiezen tussen de verschillende personen, of op het scherp via de touchscreen functie. De Lumix S1 kan ook dieren herkennen, een optie die optioneel ingeschakeld kan worden.

Het gebruik van de gezicht/oog/lichaam detectie geeft mij een gemengd gevoel. Het systeem werkt, maar blijft onvoorspelbaar en het is maar afwachten wat en waar er iets gedetecteerd wordt. Vooral bij meerdere personen wordt het beeld een zenuwachtig heen en weer geschuif van vierkanten, rechthoeken en vakken. Ik vind het moeilijk om een goed beeld te krijgen waar de camera nu exact op scherp stelt, mede omdat de camera niet weet waar ik mijn scherpstelling nu precies wil hebben. Ik voel me overgeleverd aan het systeem, dat maar deels kan inschatten wat mijn onderwerp is.

Via de joystick kun je schakelen tussen de verschillende personen in beeld, maar erg prettig vind ik het niet werken. Hoe dit vergeleken met andere camera’s is, zoals het alom geprezen detectie systeem van Sony, kan ik zo niet zeggen. Wanneer er slechts een, of twee personen in beeld zijn, werkt het detectiesysteem een stuk rustiger met goede resultaten. Met andere woorden, het werkt goed mits er niet teveel mensen in beeld zijn.

De AF kan in tracking mode het beeld goed volgen, waarbij de Depth from Defocus Technology de scherpte goed op het onderwerp kan houden. Wanneer de AF aan het zoeken is naar de scherpte, wil het beeld in de zoeker nogal ‘pulseren’ waardoor het moeilijk kan zijn om de scherpte te zien. Zo leek er tijdens het fotograferen van een vliegende buizerd geen enkele foto scherp te zijn, terwijl elke foto die gemaakt was perfect scherp bleek te zijn.

Een draaiknop achter op de camera dient voor het instellen van de single AF, servo AF, en manual focus. In het centrum van de draaiknop zit de drukknop voor het kiezen van de diverse autofocus standen. De draaiknop heeft geen vergrendeling, en draait erg makkelijk waardoor het risico er is dat deze onbedoeld in een andere stand komt te staan. In principe zie je direct als de manual focus wordt geactiveerd vanwege de focus peaking. Ga je handmatig scherpstellen, dan wordt een deel van het beeld bovendien vergroot waardoor het makkelijker wordt om een goede scherpstelling te bereiken.

Wat beeldsnelheid betreft, heb je met de Lumix S1 niets te klagen. De 9 beelden per seconde zijn meer dan voldoende voor vrijwel alle doeleinden. Wil je echter meer dan dit, dan heb je de optie om maar liefst 30 beelden per seconde op te nemen in 6K resolutie, of 60 in 4K resolutie. Je kunt dan de gewenste beelden uitkiezen in de camera, en er jpg beelden van genereren. In 6K en 4K serie opnamen kun je geen gebruik maken van raw beelden, hou daar rekening mee.

Dynamisch bereik

Het is altijd interessant om te zien hoe een camera presteert op het gebied van dynamisch bereik. Net als alle andere digitale camera’s is overbelichting absoluut niet meer te corrigeren. Echt witte delen in de foto in helderheid terugbrengen zorgt er alleen maar voor dat wit grijs wordt, zonder enig detail. Daarom is het belangrijk om te belichten op de lichte delen, en daar waar nodig de donkere delen in de nabewerking lichter te maken. Hoe groter het dynamisch bereik van een camera is, hoe meer je kunt ‘oplichten’ zonder dat de ruis storend wordt. En dat doet de Lumix S1 heel erg goed.

Bij ISO 100 blijkt het geen enkel probleem om de foto tot 5 stops te corrigeren zonder dat er enige ruis zichtbaar wordt. Het geeft vooral bij momenten die geen bracketing of gebruik van filters toelaten veel mogelijkheden. De Lumix S1 presteert hierin beter dan de overige full frame camera’s die nu op de markt zijn.

Superresolutie en post-focus

Net als de Lumix G9 en GX9 bezit ook de Lumix S1 de opties voor superresolutie en post-focus/focus stacking. Het zijn opties die met name voor stationaire objecten gebruikt moeten worden, en waarbij een statief noodzakelijk is voor het beste resultaat.

De techniek die achter de superresolutie schuilt is relatief eenvoudig. Superresolutie kan met elke camera gedaan worden, maar Panasonic maakt het mogelijk om het in de camera voor elkaar te krijgen. Het resultaat is een raw foto van maar liefst 96 mp (12.000 x 8.000 pixels), in plaats van de normale 24 mp (6.000 x 4.000 pixels). De camera maakt daarvoor een serie opnamen waarbij de sensor per opname iets verschoven wordt. Deze techniek geeft het risico dat bewegende objecten niet langer exact uitgelijnd kunnen worden; ze zijn per foto ietswat verschoven. De Lumix S1 geeft de keuze om de beweging te laten zien, of het zoveel mogelijk weg te filteren. Het corrigeren van bewegende objecten doet de Lumix S1 verrassend goed.

Post-focus en focus stacking maakt gebruik van een korte film in 6K kwaliteit (18 mp) waarbij de focus bij de verschillende frames enigszins verschoven wordt. Op deze manier is alles in het beeld ergens in het filmpje een keer scherp. Van dit filmpje kun je jpg beelden laten genereren, waarbij je de mogelijkheid hebt om het punt waar de foto scherp is achteraf te kiezen. Of je kiest een gebied dat scherp is, wat bijzonder handig door het volwaardige touchscreen, waarna de camera daarvan een jpg foto genereerd.

Met deze methode is het erg makkelijk om ter plekke, in de camera een extreem grote scherptediepte te krijgen, wat bijvoorbeeld ideaal is voor de landschapsfotograaf die werkelijk alles van voor tot achter scherp wil hebben, wat normaal gesproken voorbehouden is aan extreme groothoekfoto’s. Er dient wel rekening mee gehouden te worden dat het resultaat alleen als jpg beschikbaar zal zijn.




De Lumix S1 in de praktijk

Het eerste gevoel dat de Lumix S1 me gaf, was wat ik ook had bij de review van de Leica SL. Waarschijnlijk heeft dit te maken met het uiterlijk van de Lumix S1, die ook het hoekige vormgeving heeft, en de grote ronde zoeker. Maar ook het geruststellende formaat en gewicht doet me aan die Leica SL denken. Het geeft een gevoel van degelijkheid en kwaliteit, alsof het een camera is waarmee je de wereld aan kan. Met name met de afmetingen en het gewicht alleen al doet deze mirrorless camera zich onderscheiden van de andere full frame mirrorless camera’s die op de markt zijn. Ik vind het goed dat er niet gekozen is om een full frame camera te maken die zo klein mogelijk is. Functionaliteit is wat met de Lumix S1 voorop staat, met de flexibiliteit om de camera volledig naar je wensen te configureren.

De afmetingen heeft nog een extra voordeel. Hoe klein een mirrorless fullframe camera ook gemaakt kan worden, de objectieven blijven groot en zwaar om een beeldcirkel te produceren die groot genoeg is voor de 36mm x 24mm die de full frame sensor meet. Bij de Lumix S1 is daardoor de balans tussen het objectief en camera een stuk prettiger. Dit merk je vooral bij het 70-200mm objectief, maar ook met de kleinere 24-105mm is dit al merkbaar. De prettige balans zal pas echt duidelijk worden wanneer Panasonic objectieven met f/2.8 zal uitbrengen, die nog wat groter en zwaarder zullen zijn.

Er zijn wel een aantal dingen die me minder aan deze camera bevielen. Met name het risico tot het onbedoeld verdraaien van de transportring en de autofocus draaiknop zijn een minpunt, hoewel hier natuurlijk door gewenning uitstekend mee te werken zal zijn. Een goed voorbeeld daarvan is de aan/uit schakelaar, die ogenschijnlijk op een vreemde plek zit, maar die na veelvuldig gebruik niet eens zo slecht gekozen blijkt te zijn.

Het meest vreemde en vervelende ding dat ik bij de Lumix S1 aantrof was de werking van het scherm en de zoeker bij nachtfotografie. Tijdens het fotograferen van de lichtende nachtwolken, die een paar nachten aan de hemel te bewonderen waren, merkte ik dat wanneer de camera in manual belichting staat, in combinatie met belichtingssimulatie, de beelden flink na-ijlen. Hierdoor is het niet erg makkelijk om een compositie te maken, of in het geheel de camera te bedienen. In diafragmavoorkeuze heeft de Lumix S1 hier vreemd genoeg geen last van. De enige manier om het werkbaar te maken is de belichtingssimulatie uit te zetten.

De face/eye/body AF modes is iets waar ik altijd al mijn twijfels over gehad heb, en wat niet gerelateerd mag worden aan de werking daarvan bij de Lumix S1. De camera weet immers niet welk gezicht ik daadwerkelijk scherp wil hebben wanneer er meerdere mensen in beeld zijn. Het is mogelijk om van persoon naar persoon te schakelen, maar erg prettig vind ik deze optie niet werken. Het wordt anders wanneer er slechts één of twee personen in beeld zijn. Dan werkt het toch wel prettig, hoewel ik genoeg momenten heb gezien waarbij de camera het toch niet helemaal goed ‘zag.’ Uiteindelijk kwam dat dan wel goed.

De Lumix S1 is geen camera die voor iedereen geschikt is. Het gewicht is hoog genoeg om het minder geschikt te maken als camera op reis, en het formaat maakt het Lumix S1 een opvallende camera die direct in het oog valt. De Lumix S1 is ook minder geschikt voor de fotograaf die een top-of-the-line autofocus nodig heeft. Daarin blijft de Lumix S1 toch nog achter op zijn concurrenten.

Mijn algehele indruk van de Lumix S1 is echter bijzonder positief. Het is een prachtige camera die heel goed presteert. Zeker op dynamisch bereik, die beter is dan welke full frame camera die ik tot op heden heb gereviewed, wat me erg prettig verrastte. De interface is goed en overzichtelijk en de vele knoppen die de camera rijk is, zijn goed doordacht en gepositioneerd. Ik kan de camera dan ook aan elke serieuze fotograaf aanraden. Mocht ik al niet geïnvesteerd hebben in mijn huidige materiaal, zou ik op dit moment de Lumix S1 boven elke andere mirrorless fullframe kiezen. Zonder twijfel.

Wat mij goed bevalt

  • Formaat van de camera is prettig
  • Beeldkwaliteit is bijzonder goed
  • Beste dynamisch bereik dan je in een full frame kunt krijgen
  • Goede 5-assige in body beeldstabilisatie
  • Gezicht/oog/lichaam AF, ook voor dieren
  • Robuustheid en weathersealing van de camera
  • Grote EVF met extreem hoge resolutie
  • Erg goed en bruikbaar touchscreen functionaliteit
  • Kantelbaar LCD scherm
  • Joystick
  • Dubbel kaartslot
  • LCD scherm op de bovenzijde
  • Veel knoppen die goed gepositioneerd zijn en prettig zijn in gebruik
  • Verlichte knoppen
  • Volledig naar wens te configureren
  • Bruikbare superresolutie
  • In camera focus stacking
  • Gebruiksvriendelijk

Wat mij minder bevalt

  • Draaiknop voor AF en beeldsnelheid kunnen niet vergrendeld worden
  • Automatisch AF systeem voelt niet altijd even betrouwbaar
  • Schakelen van AF tussen gezichten is niet heel betrouwbaar
  • Belichtingssimulatie in manual ijlt erg na bij lange sluitertijden
  • Batterijduur is niet erg lang
  • Twee verschillende geheugenkaartjes (XQD en SD)
  • (Grote) firmware updates kosten geld

Gallerij

Een kleine greep uit de vele, vele foto’s die ik met de Lumix S1 heb gemaakt. Nadruk lag op landschappen, en portretsessies waarbij de face/eye/body autofocus aan de slag moest. Wie goed kijkt zal opvallen dat veel opnamen met 1/125 sec zijn gemaakt. Dit is niet toevallig, want ik heb de camera in die gevallen met auto-ISO instelling gebruikt, waarbij de maximale sluitertijd op 1/125sec ingesteld was. Met andere woorden, al die foto’s zijn met auto-ISO gemaakt, uit de hand.



Nando Harmsen
Fotograaf

Nando Harmsen is een professioneel trouwfotograaf met als hobby landschapsfotografie. Daarnaast helpt hij graag de (beginnende) fotograaf met tips en trucs, geeft lezingen en workshops over zijn fotografie. Nando heeft door de jaren heen een eigen herkenbare stijl ontwikkeld, wat heeft geleid tot veel publicaties en exposities in zowel binnenland als buitenland.