U heeft geen producten in uw winkelwagen.
Review Fujifilm GFX 50s
Eindelijk, we hebben hem binnen! Ik heb het over de langverwachte Fuji GFX en deze keer ben ik er als de kippen bij om de camera uit te pakken en te proberen. Normaal gesproken heb ik dat niet zo snel met nieuwe modellen van cameramerken. Morgen, volgende week of volgende maand is hij immers nog steeds nieuw voor mij, maar deze keer is het anders. Dit is niet zomaar een nieuwe camera, dit is dé en dat maakt alles anders. Ik neem hem voor een dag mee om wat foto's te maken, de camera te testen en deze review te schrijven.
De eerste kennismaking met de GFX was tijdens de aankondiging in september 2016 bij de Photokina in Keulen waar we de camera maar liefst 10 seconden mochten vasthouden. Vorige week zag ik hem nog een keer tijdens de CP+ Tradeshow in Tokyo waar ik de camera een paar minuten in handen had. De Japanse uitleg had ik wat problemen mee, maar dat de camera veel aandacht trekt bleek wel uit de lange rij wachtende persmensen achter mij. Toen ik de beurs verliet was de wachttijd inmiddels opgelopen tot 2 uur!
Een revolutie in Cameraland
De komst van systeemcamera's in 2008 was een revolutie in Cameraland en nog steeds horen we sommige accountmanagers van cameramerken zeggen dat het nooit wat kan worden. Nou, dat dachten die mensen van Kodak ook een tijdje geleden en we weten hoe dat is uitgepakt. Voor Fuji was de opkomst van de systeemcamera een zegen en met vele succesvolle camera's op hun naam en een behoorlijk marktaandeel timmeren ze dan ook flink aan de weg. Zo ook nu weer. Een met een sensor van 51.4 miljoen pixels, 1,7 keer zo groot als een full frame en ja, het is een systeemcamera.
De afmetingen, size does matter!
De Fujifilm GFX 50s is een en dat betekent dat er geen spiegel in zit. Je merkt dat direct aan het formaat, de lens zit vrijwel direct voor de sensor en als je het camerahuis vergelijkt met de middenformaatcamera van Pentax, de 645Z, is hij een stuk minder diep. Wat gewicht betreft is hij met zijn 825 gram licht te noemen, hij is bijvoorbeeld lichter dan een Canon 1DX (1340 gram) of een Nikon D810 (880 gram). De camera voelt goed aan en ligt prettig in de hand, zij het met een klein minpuntje. De achterste draaiknop, die je zou willen bedienen met je duim, is wat lastig te bereiken.
Het menu
Een veelbesproken punt in mijn camera reviews is de menustructuur. Ik benoem dit zo vaak omdat het bij sommige merken heel simpel blijkt te kunnen, maar het door anderen weer ongelooflijk ingewikkeld gemaakt wordt. Ondanks eerdere negatieve ervaringen met het menu van Fuji camera's, moet ik bekennen dat het de heren van Fuji deze keer is gelukt is om het simpel en to the point te houden. In mijn review van de Fuji X-pro2 lees je dat ik het menu bij die camera een wirwar van afkortingen en vreemde aanduidingen vindt, maar bij de GFX zijn er duidelijk andere mensen aan het werk geweest. Wel zou ik graag zien, er is immers genoeg ruimte op het grote scherm, dat oude van dagen zoals ik kunnen kiezen voor een iets groter lettertype en grotere symbolen. Wellicht iets voor een firmware update.
De sensor, scherp, scherper en dan..
Fuji heeft bij de GFX 50s gekozen voor een 51.4 miljoen pixel CMOS sensor met een Bayer filter, deze is 1,7 maal zo groot als een full-frame sensor. Dat zijn wel heel veel pixels op een sensor en dat heeft zowel voor- als nadelen. De detaillering is natuurlijk fantastisch, croppen is prima te doen en vanwege de relatief grote pixels is de signaal/ruisverhouding beter dan bij kleinere pixels. Ter vergelijking: De Canon 5Dr heeft een pixelgrootte van 4,7 micron waar Fuji's pixel 5,3 micron is.
Signaal-ruisverhouding en pixelgrootte
Een pixel is een diode die, als hij licht opvangt, een signaal afgeeft. Dit signaal wordt hoger (sterker) naarmate er meer licht wordt opgevangen. De diode geeft van zichzelf al een zwak signaal af, dus ook als hij geen licht opvangt. Dit signaal is in de fotografie te vertalen als ruis. Laten we zeggen dat het reeds aanwezige signaal 1 is. Hoe meer licht er op de diode valt, hoe hoger het afgegeven signaal. Bij een kleine pixel is dit signaal bijvoorbeeld maximaal 10, we hebben dan een signaal-ruis verhouding van 10:1. Bij een grotere pixel valt er meer licht op de diode en geeft de diode dus een veel hoger signaal af. Wanneer dit afgegeven signaal bijvoorbeeld maximaal 100 is, hebben we een signaal-ruis verhouding van 100:1. De reeds aanwezige ruis zal bij een grotere pixel dusveel minder invloed hebben op de kwaliteit van het geproduceerde beeld.
Door het grotere sensor oppervlak van de Fujifilm GFX 50s zijn de fotodiodes fysiek groter, de pixels groter en de microlensjes groter. Dat alles samen zorgt voor een betere full well capacity, wat staat voor de hoeveelheid signaal (lading) die een afzonderlijke pixel kan vasthouden. Daarnaast hebben we minder last van crosstalk, oftewel interferentie tussen naast elkaar gelegen pixels. Interferentie verstoort het signaal dat de diode afgeeft wat leidt tot foutieve kleurweergave en densiteit. De Fujifilm GFX 50s camera combineert alle voordelen van de grootte van de pixels, de signaal-ruisverhouding en het grote aantal pixels.
Stel een pixel eens voor als een emmer. In een grotere emmer kan meer water (volume). Daarnaast is er altijd al een hoeveelheid water in de emmer aanwezig. Bij een grote hoeveelheid water (hoog volume) zal dat kleine beetje dat al op de bodem aanwezig is niet zo veel invloed hebben, bij een kleine emmer juist wel. We noemen dit de signaal-ruis verhouding en bij middenformaat is dit uitstekend en altijd beter dan bij kleine sensoren.
Ruis of niet
Ik had de camera helaas maar een paar uurtjes ter beschikking en tussendoor moest er natuurlijk ook nog gewerkt worden. Vandaar dat ik uit pure noodzaak 's nachts bij thuiskomst in de keuken stond te rommelen met een statief en een paar kruidenpotjes. Onderstaand een serie foto's in verschillende ISO waarden om een indruk te geven van het ruisniveau, de lab testen van DPreview of DXO zijn op het moment van schrijven nog niet beschikbaar.
De grote hoeveelheid pixels maakt het relatief moeilijk om een perfect scherpe foto af te leveren. Als je er tijdens het scherpstellen maar een heel klein beetje naast zit, zie je dit direct terug in je resultaat. Door de foto's altijd op 100% te bekijken krijg je een goede indruk, bij studio werk zou ik zeker tethered gaan shooten. Overigens kan dit momenteel alleen nog met Adobe Lightroom, Capture One heeft Fuji nog niet toegelaten tot hun platform. Daarnaast zul je met kortere sluitertijden moeten gaan werken dan je gewend bent. Bewegingsonscherpte is door de kleine pixels direct duidelijk zichtbaar, hoewel de camera zich door de grootte van de pixels wel beter zal laten bedienen dan een handheld camera zoals bijvoorbeeld de Canon 5Dr of de Sony A7R II.
En wat dan nog meer''
De camera heeft een prachtige 3,9 miljoen dot Oled zoeker met een 100% weergave en een 3,2 inch display van 2,36 miljoen pixels. Het scherm is overigens kantelbaar in drie richtingen, waaronder ook in verticale stand wat ideaal is voor portretfotografen. Er is een EVF-TL1 tiltadapter te verkrijgen die de zoeker ook draai- en kantelbaar maakt. Wifi zorgt voor verbinding met de buitenwereld en bovenop de camera bevindt zich nog een display waarop de belangrijkste instellingen te zien zijn, zelfs als de camera is uitgeschakeld. De andere spec's en details laat ik even buiten beschouwing, de site van Fujifilm staat er immers vol mee.
We mogen naar buiten
Eindelijk, ik mag op stap om te fotograferen. Mijn agenda staat helaas volgepland, waardoor ik slechts een uurtje de tijd heb om wat foto's te maken. Wat ooit begon met maar één passie, fotograferen, is blijkbaar in de loop der jaren uitgelopen tot een aaneenschakeling van besprekingen, kantoorwerk en andere zakelijke activiteiten... Er gaan drie lenzen in de fototas, waarover later meer. Ik maak voor de deur direct een foto. Wellicht niet de mooiste, maar ik kan nu wel goed laten zien hoe de camera presteert. Momenteel kan ik alleen de JPEG versies van de foto's gebruiken, de RAW converter is nog niet beschikbaar voor Lightroom.
Bovenstaande foto is uit de hand geschoten met 1/150 sec, ISO 100, F5.6. Het is zeker niet de mooiste foto, maar een paar dingen worden goed ge'llustreerd. In de eerste plaats natuurlijk de scherpte, maar ook de kleurweergave is precies zoals ik het op dat moment zag. Daarnaast zie je Moiré in de luxaflex van het middelste raam. Net als bij veel andere camera's heeft ook Fujifilm ervoor gekozen om geen low-pass filter te gebruiken. Dit is natuurlijk perfect voor het verkrijgen van de scherpst mogelijke foto, maar zorgt wel voor een bijkomend probleem van het kunnen ontstaan van Moiré.
Moiré is erg moeilijk te verwijderen in beeldbewerkingsprogramma's en kan af en toe flink storend zijn. Dit effect treedt voornamelijk op bij een dicht bij elkaar liggende herhaling van een patroon, zoals in dit geval de lamellen van de luxaflex, maar ook bijvoorbeeld bij kleding met een streeppatroon. Overigens hebben andere camera's, zoals bijvoorbeeld de Nikon D800E, duidelijk meer last van Moiré dan de Fuji. Vooral mode- en architectuur fotografen zullen heel blij zijn met de verhouding tussen scherpte en moiré, die is bij de GFX echt uitstekend.
Het glaswerk van Fuji
Fuji heeft speciaal voor de Fujifilm middenformaatcamera's de nieuwe G mount ontwikkeld en nu de GFX-50s is geïntroduceerd zijn er ook direct drie lenzen beschikbaar. De lenzen zijn volgens Fuji geschikt voor middenformaat sensoren tot 100 Megapixels, waaruit we kunnen opmaken dat er wellicht ooit nog een 100 Megapixel GFX gaat verschijnen (de Fuji GFX-100s?). Alle GF lenzen zijn stof- en waterdicht en ook Freeze proof wat natuurlijk ideaal is voor wie ooit nog op Antarctica zou willen fotograferen. Een nieuwe feature op de lenzen is de C stand, waarmee je het diafragma vanaf de camera kan bedienen i.p.v. op de lens.
Later in 2017 verschijnen nog de volgende lenzen: GF110mm F/2 R LM WR | GF 23mm F/4 R LM WR | GF 45mm F/2.8 R WR.
De GF 63mm F/2.8 bestaat uit 10 lenselementen, in 8 groepen met 1 extra-low dispersion element. Omgerekend naar full-frame, zeg maar de omgekeerde crop factor, gedraagt de lens zich als een 50mm (63 x 0.79 = 50). De lens weegt 405 gram en heeft een filtermaat van 62mm.
De zoomlens heeft 14 lenselementen, in 11 groepen met drie asferische elementen, 1 ED element en 1 super ED element. Omgerekend naar full-frame gedraagt de lens zich als een 25-50mm. Hij heeft interne scherpstelling, de lens wordt dus niet langer of korter bij het scherpstellen (bij het in- of uitzoomen wel). De lens weegt 875 gram en heeft een filtermaat van 77mm.
De GF 120mm F4.0 R LM OIS WR Macro heeft 14 elementen, in 9 groepen met 3 ED lenselementen. Omgerekend naar full-frame gedraagt de lens zich als een 95mm. De lens beschikt over een 5 stops optische beeldstabilisatie, weegt 980 gram en heeft een filtermaat van 72mm. En ja mensen van Fuji, jullie hebben mij blij gemaakt. Op de zonnekap zit een klein schuifje dat je kan openzetten, hierdoor wordt het heel eenvoudig om je polarisatiefilter te draaien. Onbegrijpelijk overigens dat zoiets eenvoudigs nog steeds niet toegepast wordt op alle zonnekappen van alle fabrikanten. Het is maar een kleine aanpassing, maar een groot verschil als je met filters werkt.
Testfoto's van Bas Meelker
Bas Meelker, een van Nederlands beste en bekendste landschapsfotografen, nam de Fuji GFX met GF 120mm macro lens een dagje mee om even te snuffelen aan middenformaat en om de scherpte en kwaliteit van de combinatie te testen. Onderstaand enkele van zijn testfoto's.
Conclusie over de Fuji GFX-50s
Wat een geweldige camera en wat een plezier om mee te werken. De knoppen van de Fuji GFX zitten waar je ze verwacht en al na een uur voelt de camera vertrouwd. Ik kan mij voorstellen dat als je een paar weken met deze camera werkt je hem blind kan bedienen. De kwaliteit van de beelden is fantastisch, crispy scherp en mooi van toon. De zoeker geeft een prima overzicht en een mooie voorvertoning van de instellingen. Is er dan niets om over te zeuren? Ja, natuurlijk wel. Sommige minpunten zullen softwarematig zijn op te lossen, met anderen zul je moeten leren leven. Zo is aan het instelwiel op de voorkant geen eigen functie toe te wijzen. Zelf zou ik daar graag de onder- en overbelichting controle hebben. Nu moet je hiervoor de functieknop (+/-) ingedrukt houden en tegelijkertijd het achterste instelwiel verdraaien. Een instelwiel waar je overigens lastig met je duim bijkomt, zeker als je de riem aan de camera hebt vastgemaakt. En dan nog iets. Ik heb voor het lezen van het menu een leesbril nodig, super onhandig en eenvoudig op te lossen zoals Hasselblad op de X1D laat zien. Grote symbolen, precies wat de 'oudere' fotograaf nodig heeft. De functieknoppen zijn matzwart, niet voorzien van een nummertje of aanduiding en in het donker nauwelijks te vinden.
Ook Bas Meelker heeft één dag met de Fuji GFX 50s gefotografeerd en heeft het volgende op te merken: "Bij het terugkijken van de foto zou ik graag bij de weergave van clipping de volledige foto in beeld willen zien. Nu staat ook het histogram in beeld, wat de beoordeling van de foto minder makkelijk maakt."
Bas had daarnaast nog een dringende wens aan cameramakers in het algemeen: "Het zou fijn zijn als je het beeld op z'n kop op het scherm geprojecteerd kan krijgen. Als landschapsfotograaf zijn namelijk de lijnen in beeld (compositie) belangrijker dan de inhoud van het beeld. Door het beeld op z'n kop weer te geven heb je volledige focus op het in balans zijn van de compositie." Het lijkt ons softwarematig een kleine aanpassing, wellicht is het te doen.
Bij de lenzen mis ik de afstandsschaal voor het handmatig scherpstellen. In mijn landschapsfotografie gebruik ik vaak de hyperfocale afstand en aflezen op de lens zou makkelijk zijn. Gelukkig zit er wel een afstandsschaal ingebouwd in de zoeker en kun je daar prima de scherpstelafstand aflezen. Maar beste cameramakers van de wereld, waarom geen DOF meter ingebouwd in de camera die te zien is in de zoeker? Apps op telefoons zijn nog redelijk moeilijk in gebruik, want zij moeten rekening houden met sensorformaat, gebruikte lens en afstand. In de camera lijkt het mij heel gemakkelijk te maken. De sensorformaat is bekend, de lens is bekend en het diafragma is bekend. Dus graag onderin de zoeker een schaalverdeling met twee schuifjes die verplaatsen op de afstandsschaal. Simpel toch? En we hoeven niet eens provisie voor het idee.
Wat maakt deze camera compleet:
Geplaatst in:
Tags:
