Diepte en grootsheid in landschapsfotografie

Hallo iedereen! In deze blog zou ik graag een licht werpen op twee uitdagingen van landschapsfotografie, namelijk diepte en grootsheid. Landschapsfotografie lijkt wellicht een makkelijke bezigheid; het landschap is er, gaat nergens heen, het heeft geen tijdsplanning en je kan alle tijd nemen om je camera neer te zetten en in te stellen voor die ene perfecte foto. Je drukt de sluiter in en "klik", het landschap lijkt totáál niet op de werkelijkheid. Hoe kan dat? En wat maakt landschapsfotografie nou zo moeilijk?

2D vs 3D vs diepte

Ten eerste is het belangrijk om je te realiseren dat de wereld is opgebouwd in drie dimensies. Te weten: lengte, hoogte en breedte. In de wis- en natuurkunde noemt men dit respectievelijk de X, Y en Z as. Een foto heeft slechts twee dimensies, de diepte as Z ontbreekt. Onderstaande figuur illustreert dit.

Een berg kan er ontzettend groots en intimiderend uitzien in het echt, maar maak er een foto van en hij zal er plat en minder indrukwekkend uit zien. Dat komt doordat er geen Z as, en dus geen diepte, is! Tevens komen bergen niet goed over op het moment dat er geen object in beeld is waarvan de mens weet hoe groot deze is. Aan de hand van een aantal foto´s ga ik uitleggen hoe dat werkt.

Diepte in je foto´s

Om een gevoel van diepte en afstand te creëren in foto´s, en om dus een virtuele z as weer te geven, is het heel erg belangrijk dat je je bij landschapsfotografie niet alleen op de achtergrond concentreert. Ook de voorgrond is belangrijk.

In dit voorbeeld heeft de fotograaf een stukje van het strand, een stijger en wat stenen genomen als referentie punt. De stenen creëren een virtuele Z as voor de kijker, waardoor er een gevoel van diepte ontstaat, terwijl de stijger een gevoel van afstand creërt.

Als je je vinger op de stenen legt (gewoon doen!) en naar de rechter kant van de foto kijkt, verlies je de Z as en daarmee het gevoel van diepte.

Gevoel van grootsheid

Onderstaande foto is een mooi voorbeeld van een ander probleem in landschapsfotografie. In de foto is een gevoel van diepte gecreëerd door de rotsen op de voorgrond en het natuurlijke kader aan de rechter kant mee te nemen in de foto. Het probleem is echter dat de kijker geen idee heeft hoe hoog deze waterval precies is (en deze is redelijk hoog). Het probleem zit hem in het standpunt. Deze foto is hoog boven de grond genomen, op een walkway.

Als je de grootsheid van een object wilt weergeven zijn er twee dingen die je kan doen. De eerste is het gebruiken van een lager standpunt. Als een laag standpunt gebruikt wordt zullen objecten groter en statiger over komen (werkt voor zowel bergen als mensen). Helaas is het niet altijd mogelijk om dit te doen, zoals in dit voorbeeld.

Het tweede wat je kan doen om de grootsheid vast te leggen, is gebruik maken van objecten of voorwerpen waarvan de meeste mensen hoe groot ze zijn (zoals meer mensen!). De volgende foto´s zijn daar een goed voorbeeld van:

Op deze foto krijg je een goed idee van hoe groot het meer is door het hogere standpunt (meer overzicht). De donkere lijn aan de rechter kant van het meer fungeert als z-as. Het probleem met deze foto is echter nogsteeds dat je geen idee hebt hoe groot alles is omdat er geen referentiepunt in de foto zit. Dat hebben we in onderstaande foto opgelost door te wachten tot er een mens verscheen in onze foto.

Dit is dezelfde foto als de foto die hier boven staat, maar deze keer heb ik het referentie punt op het meer er niet uitgeshopped. Er staat een man op een bootje midden op het meer. Dit creërt direct een gevoel van grootsheid omdat iedereen een beeld heeft van de grootte van een mens (gemiddeld genomen dan). We hebben nu twee problemen in de fotografie besproken. Diepte (z-as) wordt gecreëerd door objecten in de voorgrond en in het midden van de foto. Diepte alleen is echter niet genoeg. Het is belangrijk dat de kijker een referentie punt heeft waaraan te zien is hoe groot alles is, in verhouding. Over het algemeen zijn overal mensen en deze mensen zijn prima te gebruiken als referentiepunt. Als er geen mensen in de buurt zijn volstaan ook objecten zoals stenen, bomen, auto´s etc..

Nog wat algemene tips

Er zijn nog twee onderwerpen die ik even wil aanstippen in deze blog. Het eerste is de horizon. Er is niets meer destructief voor een landschapsfoto dan een scheve horizon! Neem even de moeite om je camera recht te zetten. Er zijn allerhande handige accesoires te koop die daarbij kunnen helpen. Denk hierbij aan kleine waterpasjes voor op de flitsschoen, statieven met ingebouwde waterpas etc. De meeste camera´s hebben ook een digitale horizon waaraan je kunt zien of de camera recht staat. Als je, ondanks alle moeite, toch nog een scheve horizon hebt geschoten is deze makkelijk recht te zetten in bewerkingssoftware zoals Photoshop. Er staat een Photoshop handleiding op mijn website, waarin staat hoe dit te doen in een paar makkelijke stappen. Deze kun je hier downloaden.

Het laatste onderwerp wat ik wil bespreken in deze blog is het tijdstip waarop gefotografeerd wordt. Het licht van de zon volgt een vast patroon gedurende de dag, maak daar gebruik van! Zodra de zon op komt heeft de fotograaf te maken met het zogenaamde blauwe uur. Het is het eerste uur voordat de zon boven de horizon staat. In het blauwe uur kan je nog steeds zien dat het nacht is, de wereld zal nog donker zijn, maar de lucht zal een stuk lichter zijn. Dit geeft een erg gaaf effect in foto´s. Na het blauwe uur volgt het gouden uur. In het gouden uur baden objecten in warm en zacht zonlicht. Ook het gouden uur is zeer geschikt voor landschapsfotografie.

Na het gouden uur wordt het licht harder en witter. Om ongeveer 13:00 (afhankelijk van het jaargetijde) staat de zon op zijn hoogst en is het licht het hardst. Dit licht is niet zo geschikt voor landschapsfotografie. Schaduwen zijn hard en contrasten zijn hoog waardoor foto´s er vaak sfeerloos uitzien. Uiteraard is dit ook afhankelijk van bewolking en andere weersomstandigheden.

Het laatste uur zonlicht is dan wederom een gouden uur, gevolgd door het blauwe uur voordat de zon onder is. Landschapsfotografie werkt het beste in het blauwe of het gouden uur! Onthoud deze cyclus:

Dat was wederom mijn blog. Ik hoop dat je er wat van geleerd hebt! Als er nog vragen, opmerkingen, klachten of complimenten zijn, aarzel dan niet om te mailen naar info@photojitsu.nl

Voor deze voorbeeldfoto´s in hogere resolutie, kijk eens op www.photojitsu.nl/gallery.html

Ik ben ook te volgen op Facebook en op twitter

Bedankt!